موزه علم
موزه علم:
گونه‌ای موزه است که پدیده‌ها و مفاهیم و اشیا مربوط به علم و فن‌آوری را در دسترس بازدیدکنندگان می‌گذارد. موزه علم را گاه مرکز علم یا کاوشکده نیز می‌نامند.
در گذشته موزه‌های علم بیشتر به نمایش ایستای اشیا و نمونه‌های تاریخ طبیعی و زمین‌شناسی و اشیای تاریخی مربوط به علم و صنعت می‌پرداختند اما در دهه‌های اخیر نمایشگاه‌های تعاملی علمی در کاوشکده‌ها سعی در تشویق بازدیدکنندگان به تعامل و آزمایش با نمایه‌های موزه دارند.
موزه‌های مشهور علم:
موزه ملی آلمان
شهر علم و فن‌آوری (لاویلت) در پاریس
موزه اکتشاف پاریس
مرکز علم انتاریو در تورنتو
موزه علم بوستون
موزه علم لندن
اکسپلوراتوریم در سان‌فرانسیسکو
موزه‌های علم واقعی چه ویژگی‌هایی دارد؟
موزه‌های علم عموما شامل بخش‌های مشترکی است که هر یک از این بخش‌ها ویژگی‌های منحصربه فردی داشته و می‌تواند پاسخگوی نیازهای متفاوت علاقه‌مندان از رشته‌ها و گروه‌های سنی مختلف باشد. در بخش نمایشگاه دائمی، علوم مختلف و پیشرفت‌های مربوط به آن به نمایش گذاشته می‌شود و شامل قسمت‌های مختلفی از جمله: تبدیل انرژی، فیزیک، زیست‌شناسی، شیمی و علم مواد، فضانوردی، نجوم، کشاورزی، صنایع مختلف، موجودات ماقبل تاریخ و... است که در آن تاریخچه سیر تکاملی علوم مشاهده می‌شود.
این نمایشگاه شامل وسایل نمایشی گوناگونی است و در بسیاری از موارد بازدیدکننده در فرآیند یادگیری دخالت موثر دارد، مشاهده می‌کند، می‌اندیشد، عمل می‌کند و نتیجه عمل خود را می‌بیند.
از دیگر موارد رایج در این نمایشگاه، فضاسازی است به این صورت که به طور مثال داخل یک معدن یا سفینه فضایی، زیردریایی، کشتی و... فضاها به صورت مجازی یا واقعی در ابعاد کوچک‌تر ساخته می‌شود. در بخش نمایشگاه موقت، نمایشگاه‌هایی به صورت موقت و با در نظرگرفتن موضوعات روز علمی در موزه علم برپا می‌شود و پس از گذشت مدت زمان مشخص به مدارس، دانشگاه‌ها، محیط‌های آموزشی و موزه‌های علوم دیگر انتقال داده می‌شود.
با این عمل ارتباط بین مراکز علمی ـ آموزشی تقویت می‌شود. نمایشگاه‌های موقت این امکان را می‌دهد که بازدیدکنندگان با مسائل علمی روز آشنا شده و با تبادل اطلاعات، پاسخ سوالات و ابهامات خود را در زمینه‌های مختلف علوم پیدا کنند.
در بعضی از موزه‌های علم برای ارائه موارد آموزشی ماندگار، کارگاه‌های مطالعاتی و نمونه‌سازی متنوعی ترتیب داده شده که به یادگیری مستقیم افراد کمک می‌کند، همچنین در موزه‌های علم می‌توان فضاهای کوچک‌تری را به افراد و مراکز علمی ـ پژوهشی اختصاص داد. در این صورت آنها فرصت ارائه نتیجه تحقیقات، مطالعات،کارهای انجام شده و نمایش نمونه‌های ساخته شده خود را دارند.
حضور این مکان‌ها کمک زیادی به پرورش ذهن‌های خلاق و پرسشگر می‌کند. مرکز اطلاعات موزه علم شامل کتابخانه، اینترنت و دیگر اطلاعات دیداری و شنیداری است که می‌تواند در اختیار مراجعین موزه قرار گیرد تا ضمن افزایش اطلاعات علمی بتوانند مطالب تکمیلی درخصوص مفاهیم ارائه شده در موزه علم را نیز در آن بیابند.
ضرورت وجود موزه‌های علم از زبان کارشناسان:
پاتریشیا ریچ، مدیر مرکز علوم شهر موناش استرالیا: همواره در طول تاریخ نیاز به اطلاعات علمی میان افراد جامعه وجود داشته، چراکه این مساله کمک قابل ملاحظه‌ای به درک جهان و پدیده‌های طبیعی آن می‌کند و می‌تواند نقش موثری در جذب افراد به سمت دانش و فناوری داشته باشد.
دانشمندان، مهندسان و فناوران آینده نقش مهمی در تحول اجتماعی و محیطی زمانه خودشان خواهند داشت که موزه‌ها و مراکز علوم در سراسر جهان در تربیت و تشویق این افراد موثرند. موزه‌های علمی به مردم و بخصوص به کودکان و نوجوانان این امکان را می‌دهند که با شیوه‌های مختلف با دانشمندان، محققان و تحقیقات علمی آنها بیشتر و بهتر آشنا شوند. ترغیب به درک روش‌های تفکر علمی و مراحل تحقیقات در این زمینه، تهییج پیر و جوان به سوی علم، نمایش تاثیر‌گذاری تفکر علمی در جهت درک دنیای پیچیده‌ای که در آن زندگی می‌کنیم، اهم فعالیت موزه‌ها و مراکز علوم است. از این رو فرصتی پیش می‌آید تا نسل آینده بتواند در محیطی پایدار و توسعه یافته زندگی کند و تصمیماتی بگیرد که آینده خوبی را برایش رقم زند.
بر انگیختن روحیه کنجکاوی و هدایت آن به سوی درک بهتر محیط پیرامون از جمله فعالیت‌های موزه‌ها و مراکز علوم است. واضح است که روش‌های یادگیری در داخل و خارج از کلاس درس در حال پیشرفت است و موزه‌ها و مراکز علوم نقش مهمی در گشودن دیدگان افراد نسبت به محیط پیرامون دارند.
فرانک اپنهایمر، دانشگاه کلرادو: موزه علوم باید پاسخگوی کنجکاوی نهفته افراد باشد. برای عموم ارزشمند و مفرح باشد و به عنوان منبعی در مدارس و برنامه‌های آموزشی بزرگسالان عمل نماید. نمایشگاه‌های علم باید علاوه بر جنبه آموزشی، جنبه زیبایی‌شناسانه داشته باشند.
نمایش‌ها و نمایشگاه‌ها باید علاوه بر نمود زیبایی‌شناسانه جنبه آموزش و تربیتی داشته باشند. از همه مهم‌تر دامنه ادراکات را از حوزه‌ای به حوزه دیگر دنبال کنند.
موضوعات بسیاری در علم و صنعت وجود دارد که به‌خودی خود زیبا هستند و بدون آن که نیاز باشد به شکل آموزشی نمایش داده شوند. حاوی نکات آموزنده بسیاری هستند. همه موارد باید طوری از صمیم قلب اجرا شود که این درک به وجود آید که علم و فناوری دارای ریشه‌ای عمیق و اساسی در ارزش‌ها و آمال بشری است.
ادوین اشلوسبرگ، طراح موزه‌های علم: من می‌خواهم نمایشگاه‌هایی بر پا کنم که همه حواس را درگیر خواهد کرد.
به همین دلیل به کسانی نگاه می‌کنم که بهترین فهم را از عصب‌شناسی و یادگیری دارند. مثلا من برای طراحی موزه کودکان بروکلین در نیویورک، با روان‌شناس کودک، ژان پیاژه صحبت کردم. بعد نظر گافمن جامعه‌شناس را خواندم که معتقد است افراد مثل بازیگرها عمل می‌کنند و نقش‌هایی را می‌گیرند که روی پاسخ‌دهی آنها به محیط و اطرافیانشان تاثیر می‌گذارد.
با دانشمندان علوم رایانه‌ای و هوش مصنوعی هم مشورت کرده‌ام. اغلب دانشمندان معتقدند یادگیری از طریق عملی خیلی بهتر صورت می‌گیرد تا از راه نگاه‌کردن یا شنیدن. با نوآوری در ساخت موزه‌های تعاملی به بازدیدکنندگان کم‌سن موزه علوم این فرصت داده می‌شود تا تجربه‌های دست اول علمی داشته باشند، از راه‌اندازی شاتل‌های فضایی گرفته تا تماشای جهان از دریچه چشم حیوانات!
****************************************************************************************
تو ایران داریم از این موزه ها. یکیشو من دیدم تو شیراز. هیچ کس نمیره ببینش. خیلی خوبن. ما باید حداقل تو وبلاگ بشناسیم این مکان هارو. باید پیشرفت کنیم. کشور امام زمان همینطوری به دست نمیاد. راه دوری نیست.
