عوامل نشاط در تحصیل

 

1-     بازنگری هدف و انگیزه تحصیل

اقدام به هر کاری نیازمند داشتن هدف و انگیزة کافی است که با توجه به نیازها و علاقمندی های افراد در ذهن ترسیم و برای رسیدن به آن فعالیت آغاز می شود.اهمیت هدف و میزان انگیزه در ارادة فرد، مؤثر بوده و شور و نشاط هر کس متناسب با آن تنظیم می گردد.

آنگاه که هدفی مقدس و مهم در نظر است و ضرورت رسیدن به آن و بهره مندی از مزایایش فرد را بر می انگیزد تا به سوی آن حرکت کند نشاط لازم به وجود آمده و مشکلات عدیده نیز ایجاد خستگی و بی نشاطی نخواهد کرد.

دانشجویی که آگاهانه دانشگاه را برگزیده و با انگیزة رسیدن به درجات عالی علمی و مراحل رشد اخلاقی تحصیل را آغاز می کند و طبیعتاً می داند که رسیدن به چنین مقصودی مستلزم صرف وقت فراوان در طول سالهای متمادی و بذل جهد و تلاش شبانه روزی و نیازمند پشت سرگذاردن موانع مادی و معنوی فراوان می باشد و توجه دارد که این راه، راهی نیست که با کاهلی و تن پروری و رفاه طی شود و خلاصه برای کسی که می داند برای رسیدن به هدف باید یک عمر تلاش کرد داشتن نشاط امری طبیعی به نظر می رسد.

برای کسانی که احساس می کنند نشاط و جدیت خویش را از دست داده و رغبت چندانی به کار و تلاش ندارند نیز تجدید نظر در هدف و انگیزه، امری ضروری است تا اگر هدف نامشخص است مشخص شود، اگر زاویه ای از آن گنگ و مبهم است روشن شود و یا اگر هدف مشخص شده در دانشگاه محقق نمی شود فکر جدید شود و ....

2-      برنامه ریزی متنوع و متناسب

برنامه ریزی آموزشی با حفظ اصول علمی یکی از مهمترین ارکان نظامهای آموزشی است که بدون آن رسیدن به نتایج مطلوب نا ممکن بوده و پیدایش هرج و مرج و سر درگمی محصلان بدیهی به نظر می رسد. یک برنامه ریزی آموزشی تأثیر گذار شرائط متعددی دارد که داشتن تنوع از مهمترین آنها است، اصولاً طبع بشر با یکدستی که نوعی سکون به حساب می اید سازگار نبوده و متنوع بودن کارها برایش خوشایند و در ایجاد رغبت و نشاط مؤثر می باشد.

متناسب بودن برنامه با توجه به شرائط عمومی افراد و نیز ویژگی های هر فرد نیز از مختصات یک برنامه ریزی کامل به شمار می اید.برای آنکه دانشجویان، نشاط لازم را در امر تحصیل پیدا نمایند شایسته است با رعایت تناسب تلاش کنند. اموری از قبیل اختلاف موضوع و مباحث دروس، ورزش، تفریح، مکانهای جدید، روشهای نو، اساتید متعدد، امور ادبی و هنری ، حفظ ایات و اشعار، تحقیقات گروهی و فردی ، و ... را در برنامه ریزی های خود لحاظ کرده و از این طریق همیشه با طراوت و شاداب و همراه با نشاط لازم در جلسات درس حاضر شده و تکالیف تحصیلی خود را به انجام رسانند.

3-      ارزیابی برنامه هفتگی و حرکت به سوی گزینش بهتر

برنامه ریزی برای امور تحصیلی ابعادی دارد. در بعد زمان بندی توجه به برنامه ریزی های کوتاه مدت هفتگی در کنار برنامة اصلی بلند مدت کمک شایانی به موفقیت دانشجویان خواهد کرد.

گذشته از لزوم عمل بر طبق برنامه که جزو ضروری ترین موارد به شمار می رود ارزیابی از برنامه ها و نحوة عمل به آنها نیز در کسب موفقیت تأثیر فراوان دارد. وقتی برنامه ریزی انجام شد و طبق آن عمل صورت گرفت پس از یک هفته باید ارزیابی جامعی از آن به عمل اید و در ضمن ارزیابی ، نقاط قوت و ضعف، میزان پای بندی به برنامه ها، علل عدم اجراء آن، مشکلات و ... در نظر گرفته شود. نتیجة چنین ارزیابی جامعی آن است که برای روزهای اینده و در برنامه ریزی برای هفته های بعد نقاط ضعف، اصلاح و نسبت به ویژگی های مثبت برنامه اهتمام ورزیده خواهد شد.

اگر برای کاری زمانی در نظر گرفته نشده زمان مناسبی به آن اختصاص خواهد یافت اگر برنامه چنان فشرده بوده که با توان جسمی سازگار نیست از فشردگی آن کم خواهد شد اگر نیاز جدیدی پیش آمده در برنامه گنجانیده می شود اگر شرائط ما یا برنامه های مدرسه و یا دروس، تغییراتی داشته در برنامه لحاظ خواهد شد و اگر در طی اجرای برنامه ها تجربه یا آگاهی جدیدی به دست آورده ایم آن را در برنامه های بعدی به کار خواهیم بست و ....

خلاصه آنکه ارزیابی دائمی از برنامه ها و حل مشکلات و گزینش بهتر در ایجاد و حفظ نشاط دارای تأثیرات شگرفی می باشد.

4-      مطالعه حالات یا ارتباط با افراد موفق

ارتباط و مراوده با افراد موفق که به طور عادی با تلاش زیاد به درس و بحث پرداخته و کمتر مانعی است که بتواند آنان را به خود مشغول و از کار علمی غافل کند تأثیر به سزائی در روحیه دیگران داشته به آنان نشاط و روحیه کار می بخشد.وقتی میبینیم کسی علی رغم بیماری ، فقر، مشکلات خانوادگی ، در خانة مستأجری با تمام مشکلاتش و در جای خیلی کوچک تمام همّ خویش را صرف تحصیل، تحقیق، مطالعه و احیاناً تدریس و تألیف کرده و ناملایمات هیچ یک توان منصرف کردن او را ندارند خود به خود به این فکر می افتیم که ما که بسیاری از این مشکلات را نداریم و امکاناتمان نیز از او بیشتر است چرا تلاش نکنیم؟

همکاری در کارهای علمی با افرادی که به درجاتی از علم و فضل نائل شده اند ما را از تجربیات آنان بهره مند ساخته، شیوه های صحیح کار را به ما می آموزد.آنگاه که توجه می کنیم اگر روند فعالیت نه چندان مناسب ما ادامه پیدا کند از امتیاز داشتن هم درس و هم بحثی مجد و کوشا محروم خواهیم شد یقیناً همت بیشتری در حفظ او از راه بالا بردن سطح فعالیت خود خواهیم کرد و اینها همه از ثمرات ارتباط، مطالعه، مباحثه و کار مشترک علمی با افرادی است که در حد خود موفقیت هایی به دست آورده و از ثمرات آن بهره مند شده اند که بهره مندی آنان از این امتیازها خود مشوق دیگری برای ما است.

بدیهی است اگر کسی نشاط لازم را در کار علمی نداشته باشد و از طرفی هم با کسانی قرین و محشور شود که آنان نیز میل و رغبتی به درس ندارند و بازی ها و سرگرمی ها و وقت گذرانی ها برایشان جالبتر است مانعی زائد بر موانع قبلی بر سر راه ایجاد و همان مقدار نشاط موجود نیز در معرض خطر قرار خواهد گرفت.

5-      اختصاص وقت ویژه برای امور غیر تحصیلی

هر فرد در فرایند زندگی ، وظایف، مسئولیت ها و درگیری هایی دارد که ناچار باید به همة این موارد بپردازد.نداشتن برنامه ریزی و عدم تقسیم اوقات موجب سر در گمی و خستگی گردیده و انجام کارها در دل یکدیگر گرچه به ظاهر موجب بهره وری بیشتر از اوقات است اما پس از مدتی آثار زیانبار خود را نشان خواهد داد که از دست رفتن نشاط از پیامدهای آن می باشد.برای نجات از چنین وضعیتی و در امان ماندن از خطرات آن شایسته است دانشجویان ایام درسی را صرفاً به امور تحصیلی اختصاص داده و از ایام تعطیلی یا روزهای پایان هفته و یا ایامی که به هیچ وجه امکان درس و بحث نیست برای رسیدگی به کارهای دیگر بهره بگیرند.

برنامه ریزی مناسب و اجرای آن ضمن داشتن تقسیم بندی در مورد اوقات و فرصت ها وانجام هر کار در زمان خود برای همگان تجربه ای ارزشمند و خوشایند می باشد که در اثر آن خستگی و فرسودگی جسمی و روحی به سراغ افراد نیامده و اوقات و ایام، برکت خود را خواهند داشت و نشاط تحصیلی نیز از پیامدهای چنین نظم و زمان بندی مناسبی می باشد.

6-      رابطه افت و خیزها و یأس و غرور

با توجه به ایات کریم قرآن، انسان موجودی است که گاه با یک نعمت و موفقیت عنان نفس سرکش را از دست داده به وادی غرور گام نهاده و زمینة نابودی خویش را فراهم می سازد و گاه با یک شکست و ناکامی آن چنان مایوس می شود که ادامه حیات برایش مشکل شده و آرزوی مرگ می کند.

اما باید توجه داشت که زندگی دنیوی مشحونی از تلخی ها و شیرینی ها، پیروزی ها و شکست ها، سختی ها و آسانی هاست و کامیابی و ناکامی جزو طبیعت زندگی دنیاست و چاره و گریزی از آن نیست.مسیر جریان فعالیت علمی و تحصیلی افراد نیز از این قاعده مستثنی نیست. دانش آموز در مدرسه، دانشجو در دانشگاه، طلبه در حوزه، نویسنده در سمت نویسندگی ، گوینده در جایگاه خطابه و سخن و ... همه و همه به فراخور احوال خویش با موفقیت ها و نامرادی ها مواجه می گردند. نمرة عالی در یک امتحان و تجدیدی در امتحان درس دیگر، مسأله ای دور از انتظار نیست.به هر حال این افت و خیزها طبیعی است. نه مغرور شدن به موفقیت ها شایسته است و نه یأس در مقابل شکست ها. مطلوب آن است که در کامیابی ها نعمت را از خدا دانسته و شکرش را به جا آورده و حقش را ادا کنیم و شکست ها را نیز به عنوان تجربه برای رسیدن به پیروزی های بعدی به کار گیریم.

7-      تبادل نظر در مسائل تغذیه ای

رابطة بین بهداشت تغذیه و فعالیت فکری امری انکار ناپذیر است. کسی که می خواهد قوة دماغی قوی داشته و حافظه اش پویا و بالنده و قدرت فراگیری اش زیاد باشد حتماً باید برنامة غذایی مناسبی داشته و از لحاظ کمیت و کیفیت و نوع غذاها و زمان بندی تغذیه و کارهایی که پیش و بعد از غذا خوردن لازم است انجام دهد و خلاصه در امر بهداشت تغذیه مراقبت های خاصی داشته باشد.مطالعة کافی یا تبادل نظر در مورد مسائل تغذیه ای برای اهل علم و دانشجویان امری اجتناب ناپذیر و ضروری است..

صرف غذا در حال ایستاده، آب خوردن در بین غذا، بازگذاردن دهان در وقت جویدن غذا، خوردن غذاهای سرد و گرم پشت سرهم، خوردن غذا در حال اضطراب و ترس، خوردن غذا بدون اشتها و ... اموری است مغایر با بهداشت تغذیه که آسیب های فکری و جسمی فراوانی به دنبال خواهد داشت.

موفق باشید